Art. 258 k.k. – „zorganizowana grupa” lub związek przestępczy. Przewodnik praktyczny

Co zrobić? Skontaktuj się z doświadczonym prawnikiem specjalizującym się w upadłości konsumenckiej: telefon 796 412 313
Art. 258 k.k. – „zorganizowana grupa” lub związek przestępczy. Przewodnik praktyczny

Art. 258 k.k. penalizuje samo uczestnictwo w strukturze przestępczej – niezależnie od tego, czy „w ramach” tej struktury doszło już do wykonania konkretnych czynów. Przepis wyróżnia cztery podstawowe konfiguracje:

 
  • Udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa (w tym skarbowego): zagrożenie od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.
  • Grupa/związek o charakterze zbrojnym albo nakierowane na przestępstwo o charakterze terrorystycznym: zagrożenie od 1 roku do 10 lat.
  • Założenie lub kierowanie grupą/związkiem (w tym mającymi charakter zbrojny): od 2 do 15 lat.
  • Założenie lub kierowanie grupą/związkiem w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym: od 3 do 20 lat.
 

Dodatkowo, ustawodawca przewidział szczególną klauzulę niekaralności (tzw. czynny żal) – kto dobrowolnie odstąpi od udziału i ujawni wszystkie istotne okoliczności albo zapobiegnie popełnieniu zamierzonego przestępstwa, nie podlega karze (art. 259 k.k.).

Kodeks nie definiuje wprost tych pojęć; w praktyce przyjmuje się, że:

 
  • „Zorganizowana grupa” to co najmniej kilka osób, trwała i z góry założona współpraca, z podziałem ról lub przynajmniej zaakceptowaną strukturą i celem popełniania przestępstw.
  • „Związek” to forma bardziej sformalizowana (silniejsza więź organizacyjna niż „grupa”), nierzadko o rozbudowanej hierarchii.
 

W każdym wypadku konieczny jest cel popełniania przestępstw (w art. 258 § 1 wprost: także przestępstw skarbowych).

Charakter zbrojny i kontekst terrorystyczny

„Charakter zbrojny” co do zasady wiąże się z posiadaniem broni/niebezpiecznych narzędzi oraz przygotowaniem do ich użycia w realizacji celów grupy. Dla typów „terrorystycznych” ustawodawca podnosi próg zagrożenia (w tym do 3–20 lat dla zakładania/kierowania).

Skutki dla wymiaru kary – ważne przepisy ogólne

 
  • Sprawca przestępstwa z art. 258 co do zasady traktowany jest jak sprawca powracający w rozumieniu „multirecydywy” w zakresie środków probacyjnych (odpowiednie stosowanie art. 64 § 2 – bez samego zaostrzenia kary).
  • Nie ma zastosowania „łagodząca” instytucja z art. 37a k.k. (zamiana krótkiej izolacji na grzywnę/ograniczenie wolności), jeżeli przestępstwo popełniono działając w zorganizowanej grupie.
  • Sąd obowiązkowo orzeka świadczenie pieniężne na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej:
    – przy skazaniu z § 1 – co najmniej 5 000 zł,
    – przy skazaniu z § 2–4 – co najmniej 10 000 zł.

Co musi udowodnić oskarżyciel?

 

W praktyce kluczowe są trzy bloki ustaleń:

  1. Istnienie struktury – trwałość porozumienia, co najmniej podstawowa organizacja (hierarchia, role, kanały komunikacji) i cel: popełnianie przestępstw (w tym skarbowych).
  2. Związek sprawcy ze strukturą – dobrowolne uczestnictwo (nie trzeba wykazać, że popełnił „w ramach” grupy konkretny czyn, choć to często współwystępuje).
  3. Kwalifikacja podwyższająca, jeśli zachodzi: „zbrojność” albo cel terrorystyczny; w wypadku założenia/kierowania – akty powołania, organizowania, wydawania poleceń, nadzoru.

Dowody typowe: zabezpieczona korespondencja (komunikatory), wykazy połączeń, „statuty”/regulaminy, rozliczenia finansowe, monitoring operacyjny, zeznania „wewnętrzne” (często w kontekście czynnego żalu z art. 259 k.k.).

Czynny żal – jak „działa” w praktyce? 

 

Jeżeli uczestnik dobrowolnie odstąpi, a następnie ujawni organom wszystkie istotne okoliczności albo zapobiegnie przestępstwu, nie podlega karze za sam art. 258. Warto pamiętać: dotyczy to przestępstwa z art. 258, nie „automatycznie” innych czynów już popełnionych.

Powiązania z innymi przepisami

  • Art. 65 k.k. – udział w zorganizowanej grupie to okoliczność wpływająca na wymiar środków wobec sprawcy (stosuje się regulacje zbliżone do recydywy specjalnej wielokrotnej z art. 64 § 2 – poza samym podwyższeniem ustawowego wymiaru kary).
  • Art. 259a–259b k.k. – przekroczenie granicy RP w celu popełnienia m.in. przestępstwa z art. 258 § 2 lub 4 oraz szczególne zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary przy dobrowolnym odstąpieniu i ujawnieniu okoliczności.

Kilka praktycznych tez obronnych (case-by-case)

 

  • Brak trwałości/organizacji: incydentalne, doraźne współdziałanie przy jednym czynie to zwykle współsprawstwo/pomocnictwo – nie „grupa”.
  • Brak zamiaru udziału: samo „przebywanie w orbicie” osób zaangażowanych nie równa się uczestnictwu w strukturze.
  • Nadmierna generalizacja: konieczne jest oddzielenie „grupy znajomych popełniających czyny” od „grupy zorganizowanej” – ciężar dowodu spoczywa na oskarżycielu.
  • Czynny żal: realna, dobrze udokumentowana współpraca z organami może całkowicie wyłączyć karalność w granicach art. 259 k.k.

Podsumowanie


Art. 258 k.k. to mocny instrument do ścigania samej struktury przestępczej – od „szeregowego” uczestnika po organizatorów i kierujących, z istotnym podwyższeniem sankcji przy „zbrojnym” lub terrorystycznym charakterze. Jednocześnie ustawodawca pozostawił bezpiecznik w postaci czynnego żalu, zachęcając do szybkiego zerwania z grupą i ujawnienia mechanizmów jej działania.

 Adwokat Opole https://adwokat-hiper.pl

Zadzwoń

+48 662 022 477

Wyślij wiadomość

biuro@adwokat-hiper.pl

Adres

Adwokat Paweł Hiper
Opole ul. Zajączka 9/2